Blockchain daha etik bir müşteri olmanıza yardımcı olabilir mi?

Yiyeceklerinizin nereden geldiğini hiç düşündünüz mü? Veya kahvenizi hasat eden kişilere adil bir ücret ödenip ödenmediğini?

Blockchain bu soruların yanıtını bulmaya yardımcı olabilir.

Tüketiciler yiyeceklerinin nereden geldiği ve nasıl paketlendiği ile giderek daha fazla ilgileniyor. Birçok kişi bu bilgilere bakarak alışveriş alışanlıklarını bile değiştiriyor.

Blockchain , bilgiye dayalı kararlar almak için ihtiyaç duydukları verileri tüketicilere sağlayarak  karmaşık arz zincirlerinde temel tüketici ürünlerinin üretimini takip etmeye yardımcı olabilir.

Online kayıtlar işlemlerin kalıcı ve değiştirilemez bir kaydını oluşturuyor. Her işleme bir zaman damgası ekleniyor ve sonuncusuna bağlantılandırılıyor; böylece sonradan değiştirilemiyor.

Adil bir tedarik zinciri oluşturma

Yasadışı uygulamalar ve insan hakları ihlalleriyle bağlantılı tedarik zincirlerini ortaya çıkarmaya çalışırken de blockchain'in sunduğu takip edilebilirlik son derece önemli.

Örneğin balıkçılığı ele alalım. Çevresel  Adalet Vakfı'na (Environmental Justice Foundation) göre, dünyada tutulan balıkların %31'i yasadışı balıkçılık faaliyetlerinden elde ediliyor.

Dünya Yaban Hayatı Fonu (World Wildlife Fund) bu sorunu Pasifik'teki tuna balıklarına ilişkin bir blockchain izlenebilirlik projesiyle çözmeye çalışıyor. Grup, Ocak ayında OpenSc adı verilen bir takip platformunu uygulamaya koydu.

Balıklar güverteye geldiklerinde her balığa elektronik bir etiket yapıştırılıyor ve bu etiket güverteye ve işleme tesisine otomatik olarak kaydediliyor. Balık satışa ve paketlenmeye hazırlanırken bir kare kodu (QR) veriliyor.

Tüketiciler daha sonra bu kodu tarayarak balığın nerede tutulduğunu, üretildiğini, işlendiğini ve markete nasıl ulaştırıldığını öğrenebiliyor.

Dünya Yaban Hayatı Fonu, sektördeki angarya ve modern kölelik gibi insan hakları ihlallerine odaklanmak için bu verileri kullanıyor. Tedarik zincirinde çalışan personel ve çalışma koşulları hakkında bilgiler edinebiliyor.

Dünya Yaban Hayatı Fonu CEO'su Dermot O'Gorman "Bu sihirli bir değnek değil, köle ticaretini ortadan kaldırmaya yardımcı olan bir araç" şeklinde konuştu.

Dünya Yaban Hayatı Fonu'nun bu tür uygulamaları kağıt, sığır eti, palmiye yağı ve süt ürünlerine de yaygınlaştırmayı planladığını belirten O'Gorman şunları söyledi:

"Palmiye yağı sektöründeki, örneğin, yasadışı balıkçılık faaliyetleri veya insan hakları ihlalleri gibi yasadışı durumları önleyemediğimiz takdirde, sürdürülebilir bir gezegenimiz olmaz".

Tedarik zincirinin düzenlenmesi

Karmaşık tedarik zincirlerini dijitalleştirmek zor olabilir. Buradaki zorluk, balıkçıları veya çiftçileri kaynakta teknoloji kullanmaya ikna etmek.

Bunun mali bir teşvik sunmaya yardımcı olduğunu belirten O'Gorman, birçok küçük üreticinin OpenSC projesine ilgi duyduğunu, çünkü bu projenin tıkanıklıkları ortadan kaldırarak operasyonları optimize etmeye ve maliyetleri azaltmaya yardımcı olduğunu ve arz-talep tahminlerinin daha doğru yapılmasını sağladığını söylüyor.

Walmart ve Carrefour gibi tedarikçileri ve perakendecileri kapsayan küresel bir ağ olan  IBM Food Trust'un liderlerinden Ramesh Gopinath, blockchain'in verimlilik üzerinde de büyük etki yapacağını belirtiyor ve "Tedarik zincirinde bilgi paylaşımı olursa, ürünü nihai tüketiciye daha taze ulaştırma ve genel olarak ziyan olmasını önleme bakımından büyük faydaları olur" diyor.

Gopinath, verilere erişimin tedarikçilerin piyasa koşullarını daha doğru tahmin etmelerine, malzemeleri yerel olarak tedarik etmelerine ve sonuç olarak tedarik zincirini kısaltmaya imkan sağladığını belirtiyor.

Boston Consulting Group şirketinin yayınladığı 2018 raporuna göre, dijital tedarik zinciri araçlarının kullanılması gıda kaybını yılda 120 milyar dolara varan ölçüde azaltabilir.

Güvenilir tedarik zincirleri

İzlenebilirlik aynı zamanda hesap verebilirlik anlamına da geliyor, çünkü blockchain ürünün menşei hakkında tahrif edilemeyecek bir güvence de sunuyor.

Avrupa Komisyonu'nun başlıca dolandırıcılık alanlarından biri olarak gösterdiği, gıda dolandırıcılığının yaygın olduğu zeytin yağı gibi ürünler bakımından bu durum büyük önem taşıyor.

Zeytin yağı üreticisi Bellucci 'de yemek yenilikleri direktörü olarak çalışan Susan Testa'ya göre "İtalyan bir adınız olabilir fakat şişedeki zeytin yağı İtalyan zeytin yağı olmayabilir.

Bellucci, tüketicilere ve perakendecilere menşei kanıtlamak için, tedarik zincirine Oracle tarafından geliştirilen bir blockchain teknolojisi kuruyor.

Testa, "Ürünün kaynağa ne kadar yakın olduğunu bilmek istiyorlar. Böylece marka ve satın aldıkları ürün konusunda kendilerini daha iyi hissediyorlar" şeklinde konuştu.

Nell Lewis, CNN Business  |  Londra, İngiltere (CNN Business)