4. E-Ticaret - Rakamlar

Bu videomuzda, biraz da e-ticaretteki rakamlardan bahsetmek istiyorum. Ticaret bakanlığından aldığımız rakamlara baktığımızda farklı farklı veriler var. Verilere bakman neden önemli? Çünkü bu verilere bakarak sektörünüzde “neler oluyor, nereye gidiyorsunuz, ne yapabilirsiniz, pazarlama bütçelerinizi nerelere ayırmalısınız?” bunu hakkında fikir sahibi olacaksınız.  İlk veri e-ticaret faaliyetinde bulunan işletme sayıları. Şu an da 68.000’ den fazla işletmenin e-ticaret faaliyetlerini yürüttüğünü görüyoruz ve bunlardan 57.000’den fazlası ise pazar yerlerinde faaliyet gösteriyormuş. Hem kendi sitesinde hem de pazar yerinde faaliyet gösteren işletme sayısı da 5.000’den fazla. Bu sayılar önemli. Hangi illerde kaç tane e-ticaret işletmesi var diye baktığımız zamanda, tahmin edebileceğiniz üzere İstanbul, İzmir, Ankara ilk üçte oluyor. Antalya, Bursa ve Konya gibi illerimize de baktığımız da e-ticaretle ilgili bir sürü işletmenin olduğunu görüyoruz.

Hacimler de önemli, peki hacim niye önemli? Hangi aylarda daha çok alışveriş oluyor? Bunu görmek anlamında ticaret bakanlığının bize verdiği baktığımızda örnek olarak, 2019 yılında kasım ayında bir artış var genel olarak diğer aylarda %7 - %9 aralarında gezinirken kasım ayında yükselme olmuş. Niye? Çünkü kasım ayında 11-11 kampanyaları, black friday ya da efsane Cuma denilen kampanyalar çok gündemde o yüzden kasım ayında inanılmaz indirimler yapılıyor ve tüketici belki de 5-6 ay almadığı ürünleri o günlere saklıyor ve ertelenen talep yerine geliyor. O yüzden birçok e-ticaret şirketi de sırf kasım ayına özel kampanyalar yapıyor hatta üç ay öncesinden hazırlıklar yapıyorlar ki o dönemde en iyi satışı yapabilmek adına. Pazarlama bütçesi yaparken sene başında belki o bütçeyi eylül-aralık arasında tutmanız gerekir. Bir de eylül ayının şöyle bir özelliği var, eylül ayı okulların geri dönüş zamanı, okulların açılması demek ailelerin tatilden dönmesi demek, tatilden dönmek demek, herkesin kendi şehrinde olması demek ve ticaretin maksimize olduğu zamanlar demek. Bu anlamda eylül-aralık arası faal geçiyor. Aralık ayında yılbaşı dönemi var, yılbaşı hediyeleri var. Hem şirketlerin kurumsal hediye gönderdiği hem de insanların birbirlerine hediye gönderdiği dönem, o yüzden o iki ay çok değerli olabiliyor.

Günler dağılımı da var, bu çok sorulan bir soru. Acaba hangi gün daha fazla alışveriş yapılıyor? Ticaret bakanlığının verdiği bilgilerde kartlı ödeme bilgilerine bakıldığında en fazla alışverişin yapıldığı gün pazartesi günü %17,05, daha sonra ise gittikçe azalıyor. Hafta sonları en az oluyor. Yani burada şöyle bir fikir edinmek gerekiyor yine sosyal medya kanallarınızı, diğer kanallarınızı, reklam veriyorsanız buna göre optimize etmenizi tavsiye ederim. Pazartesi günü daha fazla alışveriş yapılıyorsa belki o güne özel kampanyalar koymanız, o güne özel pazarlama kampanyaları çıkartmanızı öneriyorum. Haftanın ilk iş günü olduğu için acaba insanlar ondan dolayı mı mutsuzluğunu dağıtmak için alışveriş mi yapıyor? Arkadaki psikoloji faktörü bilemiyorum. Şu veriler gösteriyor ki pazartesi günü en yoğun zaman. Hafta sonları belki de insanlar dışarıda oluyor belki fiziki mağazalara gidiyor orada alışveriş yapıyor, belki böyle bir fikir üretebiliriz.

Peki insanlar hangi illerden daha fazla alışveriş yapıyorlar? Tabi ki tahmin edebileceğiniz üzere %36 ile ağırlıklı olarak İstanbul başı çekiyor. Ne demek bu? Yani sizin nerede olduğunuz önemli değil, firmanız nerede, ne sattığınız önemli değil ama burada gözüken şey şu demek ki sizin malınız ne olursa olsun alıcısı İstanbul’ da var çünkü en fazla pay burada. Daha sonra Ankara ve İzmir var, sonrasında Bursa ve Kocaeli var. Burada sayılara baktığımızda bir sürü şey üretebilirsiniz, bir sürü şey düşünebilirsiniz ama belki de bu 6 ile odaklanmak, belki de ürünlerinizin reklamını çıkartırken bu 6 ile odaklanmak mümkün. Bunu yapmanızı tavsiye ederiz. Sayılar hiçbir zaman yalan söylemez.

Peki geçen sene ne olmuş? E-ticaret hacmi 2019 senesinde sayı 136 milyar TL. Ödeme sistemlerine baktığımızda kartlı ödemeler, kapıda ödemeler ve havale EFT ödemeleri var. Tahmin edebileceğiniz üzere en yüksek pay kartla ödeme. 97.5 milyar TL kartla ödeme yapılmış. Havale, EFT ödemeleri de arkasından geliyor 29.5 milyar TL. Kapıda ödeme yapılır mı acaba, insanlar kapıda ödeme yapıyor mu? Evet yapıyorlar, 8.9 milyar TL kapıda ödeme yapmış. Yani strateji kurarken deminden beri bahsediyoruz, ödeme sistemleri kurarken seçenekleri bol tutun. Tüketici sadece kart ile ödeme yapmıyor kapıda da ödeyebilir, havale EFT’ de yapabilir. O yüzden web sayfanıza mutlaka farklı ödeme alternatifleri sunun ki müşteriyi kaçırmayın, bu çok önemli. Burada adet olarak baktığımızda, en fazla adet havale ve EFT tarafından gelmiş. 657 milyon adet ürün sipariş edilmiş. Kartla ödeme de ikinci sırada, 532 milyon ürün buradan sipariş verilmiş, en sonda ise kapıda ödeme geliyor 176 milyon adet ürün sipariş edilmiş. Kartla ödeme daha az olmasına rağmen tutarlar daha fazla.

Sektörlere göre sepet ortalaması nedir? Şöyle bir örnek verelim, on tane müşteriniz var 1000 liralık alışveriş yaptı demek ki sizin sepet ortalamanız 100 lira. Bir müşterinin ortalama yaptığı alışveriş tutarı. Bu niçin önemli? Çünkü sizin müşterinizin sepet ortalamasını bilirseniz buna göre kampanyalar yaparsınız. Örnekten ilerlersek bir müşterinizin sepet ortalaması 100 TL ise şöyle bir fikir çıkartabilirsiniz 100 TL ve altı alışveriş yapan “değersiz müşteri”, ama 100 TL üzeri alışveriş yapan müşteri “değerli müşteri”, 500 TL ve üstü “çok değerli”, 1000 TL ve üstü “VIP” diyebilirsiniz. Çünkü 1000 TL ve üstü alışveriş yapan bir müşteri on müşteri yerine geçiyor. Şimdi tabloya baktığımızda 136 milyar TL alışverişi sektörlere bölmüşler. Havayolları, seyahat, giyim, elektronik, çiçekçilik, kitap dergi gibi. Mesela sizin şirketiniz giyim sektöründe ise Türkiye’nin ortalamasına bakarak 160 TL’lik bir sepet ortalaması var diyebiliriz. Yani sizin online alışveriş kanalı, e-ticaret siteniz 160 TL ise siz Türkiye geneli ile aynı yerdesiniz, ama 100 lira ise demek ki siz bir şeyleri eksik yapıyorsunuz, rakipleriniz daha önde demektir. Bu anlamda bu rakamlara bakmak çok önemli. Ya da siz yeni başlayacaksanız, sektöre yeni girecekseniz ve sizin sektörünüz yine giyim olsun, buradan birtakım varsayımlar çıkartabilirsiniz, bir takım gelir modelleri çıkartabilirsiniz yani kaç müşteriye ulaşacaksınız, ne olacak, ne kadar para kazanabilirsiniz? Tahmini rakamlar üretmek mümkün olabilir. Online alışverişte en düşük gelir yemek kategorisi 34 TL, en yüksek yer ise havayolları. Çünkü uçak bileti alınıyor vs. Ortalama sepet tutarı ise 99 lira 50 kuruş neredeyse 100 liralık bir ortalama var.

Taksitli ödeme ne demek? Kredi kartı ile alışveriş yapıyor ve online de kaç taksit yapıyor? Burada en yüksek ev dekorasyonu ve beyaz eşyada. Neden? Çünkü bir ev dekorasyonu, bir beyaz eşya pahalı ürünler, o yüzden tüketici ne yapıyor bir anda peşin ödeyemeyeceği için ya da ödemek işine gelmediği için taksitlendiriyor. O yüzden en fazla ev dekorasyonu ve beyaz eşyada taksitlendirme olmuş. Mesela kitap ve dergi daha ucuz olduğu için orada taksitlendirme en az olmuş.

Şimdi de şöyle bir şeye bakalım. Kartlı ödemelerin fiziki alışverişe oranı. Mesele şöyle bir örnek verelim, giyim sektörü şunu demek istiyor; Türkiye genelinde 100 liralık bir alışveriş olduysa bunun %14’ ü online kanaldan gelmiş. Ama yazılıma baktığımızda %75’ i e-ticaret tarafından gelmiş. Kitap ve dergiye baktığımızda %51, yani 50-50 gibi düşünün. Bu da size bir fikir verecektir.

Hep konuşuluyor, sevgililer günü, anneler günü ve babalar gününde e-ticaret hacminin mal ve hizmetlere göre dağılımı. Özel günler çok önemli, sevgililer günü, babalar günü, anneler günü, bu tip günler de hangi ürün kategoriler daha fazla satılmış? Mesela çiçek ve çiçek angajmanları, tahmin edebileceğiniz gibi en fazla sevgililer gününde alınmış 4.19 ile, sonra anneler gelmiş sonra ise babalar gelmiş. Elektronikli ev aletlerine baktığımızda yine sevgililer, anneler ve babalar şeklinde gitmiş ama bilgisayar ve bilgisayar hizmetlerine baktığımızda büyük bir kısım babalarda. Bu da size bir fikir verecektir. Hangi sektörde iseniz o sektörde hangi ürünlerin hangi günlerde daha fazla gittiğini görme şansına sahipsiniz. Televizyon ve ses sistemi anneler ağırlıkta sonra babalar geliyor en son ise sevgililere.

 Ve e-ticaret hacminin dağılımı; %85’ i yurtiçi harcamalarda olmuş, yurtdışı kaynaklı ödemlerde %9 gibi bir pay var ve yurtdışına yapılan ödemelerde %6’lık bir pay var. Bir rakam daha var paylamak istediğim, BKM (Bankalar arası Kart Merkezi)’nin paylaştığı 2020 mart ve nisan ayında yapılan alışveriş miktarları ve kullanılan kart sayısı. Kullanılan kart sayısına baktığımızda ilk defa online alışverişte kullanılan kart sayısı 5 milyon. Sosyal mesafenin olduğu bu günlerde fiziki mağazalara gitmeye çekindiği bugünlerde insanlar ne yapıyor? E-ticarete gidiyor, online alışveriş yapıyor ve bu anlamda da bugüne kadar hiç online alışverişle tanışmayan bir kitle burada internetten alışveriş yapmış. 5 milyon kişinin yaşı vs. gibi bilgileri daha açıklanmadı ama tahminen 65 yaş ve üstü fazla. Çünkü onlar evden çıkamadılar, evde kaldıkları için online alışverişe biraz mesafeliydiler ama bu dönemde büyük bir çoğunluğu online alışverişle tanıştı. Memnun kalanlar ise buna devam edecektir. Bu da e-ticaret için büyük bir itici güç, çok büyük bir kitle hacimleri arttırdı ve daha da artmaya devam edecek gibi gözüküyor.