1. Pazarlamaya Genel Bakış

Herkese merhaba, ben Aysun Şabanlı, pazarlama danışmanıyım ve aynı zamanda Bahçeşehir Üniversitesi'nde öğretim görevlisiyim. Pearson Professional'da tüketici davranışları ve pazarlama stratejileri eğitmenliği yapıyorum. Bugün konuşacağımız konular arasında yeni dönemde bizi bekleyen işletme modelleri, pazarlamada yeni trendler ve tüketicilerin yeni davranış biçimleri gibi konular var. Ayrıca, bu değişen dünyada başarılı iş modellerini belirlemek ve bu fırsatları nasıl kullanabileceğimizi de ele alacağız. Son 20 yılda önemli değişiklikler yaşandığını görüyoruz. Öncelikle teknolojik gelişmeler, iş yapma modellerini ve iş biçimlerini önemli ölçüde değiştirdi. Ardından sosyal medyanın yaygınlaşması, tüketicilerimizin davranışlarını büyük ölçüde etkiledi. Bunun yanı sıra, ekonomik krizler ve pandemi gibi felaketler de hem iş yapma biçimlerini hem de tüketicinin beklentilerini önemli ölçüde değiştirdi. Bu dönüşümlerden zarar görmeden başarılı bir şekilde çıkabilmek ve fırsatları yakalayabilmek için hızlı hareket etmemiz gerekiyor.

Öncelikle teknolojik gelişmelerin ve sosyal medyanın yaygınlaşmasının neleri değiştirdiğine dair kısaca bahsedelim, pazarlama alanındaki yeni trendlere geçmeden önce. Artık dijital bir çağda yaşıyoruz. 1995'te bazı öncü lider markalar aracılığıyla internet hayatımıza girdi ve e-ticaret biraz canlandı. Ardından sosyal medyanın yaygınlaşması geldi. 2000'lerden itibaren, sosyal medyanın etkisiyle tüketicilere ayak uyduracak şekilde birçok öncü firma, dijital altyapılarımızı oluşturarak dijitalliği iş yapma biçimlerimize entegre etti. Ancak 2015'ten itibaren artık dijital olmayan bir firma neredeyse yok gibi, çünkü dijital olmayan firmalar açıkça oyunun dışında kalmış durumda. Dolayısıyla, şu anda ne iş yaparsak yapalım, aslında dijital çağın bir parçasıyız ve iş yapma süreçlerimizi bu yeni kurallara göre düzenliyoruz. Tüm bu teknolojik gelişmeler sonucunda pazarlama tamamen değişti, bildiğimiz her şeyi unuttuk ve şimdi yepyeni bir pazarlama karışımıyla karşı karşıyayız. Gelirken, pazarlamanın nasıl dönüştüğüne bir göz atalım ve pazarlamada yeni modellere ve değişen unsurlara bir bakalım.

Bahsettiğimiz teknolojik dönüşüm ve dijital çağ, pazarlamacılar için ve tüketiciler için büyük değişikliklere yol açtı ve dönüşümü başlattı. Özellikle dijital çağda, nesnelerin interneti dediğimiz birçok teknolojik aracın birbirine bağlı olarak çalıştığı ve tüketicilerin verilerini topladığımız bir dönemdeyiz. Dolayısıyla artık pazarlama, insan odaklı olmak zorunda. Bu, en büyük değişiklik gibi görünüyor.

Yeni dönemde ürünlerimizi satmaya çalışmaktan ziyade aslında tüketicimizin davranışlarını, tüketicinin duygularını, isteklerini iyice anlayabileceğimiz, veriye dayalı stratejik iş modelleri ve stratejik süreçler oluşturmak zorundayız. En büyük değişiklik bu. Bu nedenle biz pazarlamacılar için başarının olmazsa olmazı, aslında tüketicimizi doğru anlamak, onları anlamak için verilerini ve davranış şekillerini nasıl gözlemleyebileceğimizi iyice anlamak ve bu eldeki verileri de stratejik bir şekilde bütün pazarlama süreçlerimize uygulamak olmalı.

Günümüzde dediğimiz gibi sosyal medya aracılığıyla tüketicilerimiz değişti. Artık onlar çok güçlü hale geldi. Düşünsenize, bir ürünü beğendiğimiz anda hemen sosyal medya hesaplarımızdan öneriyoruz, beğenmediğimiz anda da çok daha güçlü bir sesle beğenmediğimizi ifade ediyoruz. Aslında biz tüketicilerin sosyal medya hesapları da kendi yayın organı gibi çalışıyor. Bu nedenle güç artık tüketicilerde. İşte bu yüzden de herkesin kendisini çok rahatça ifade edebildiği, bu daha demokratik internet ortamında zaten segmentler değişti ve küçüldü. Eskisi gibi artık bir üründen ekonomi yaratabilecek boyutlarda çok fazla ürünler satmak yerine daha birbirine benzer ama daha küçük tüketici segmentlerine seslenebileceğimiz bir dünyadayız. Dolayısıyla bu küçük segmentlere doğru anlayıp, onlara göre bütün ürünlerimizi, fiyat yapımızı ve bütün süreçlerimizi kullanmamız gerekiyor.

Diğer büyük değişiklik, segmentlerin küçülmesi ve segmentlere tam uyumlu olabilecek şekilde bütün süreçlerimizi uygulamak zorunluluğumuz. Artık her şey anlık değişiyor. İçinden geçtiğimiz dönemde hepimiz bunları yaşadık; çok hızlı değişiyoruz çünkü dijital bir çağdayız ve zaman ve mekan bağımsız, bilgi çok çabuk yayılabiliyor ve her şey çok hızlı bir şekilde değişebiliyor. Yine pazarlamada da süreçlerimizi çok çevik olabilecek şekilde oturtmamız ve organizasyon yapımıza göre kurgulamamız gerekiyor. İletişimimizde yine aynı şekilde çok hızlı bir şekilde adapte olmak ve tüketicimize de her an çok çabuk ilişki kurabileceğimiz bir modelde oturtmamız gerekiyor.

Tüketicilere geldiğimizde, bir yandan da herkes artık günümüzde sosyal medya hesaplarında ünlü. Dolayısıyla ünlüler değişti, diyebiliriz. Herkesin ünlü olduğu bir dünyada, tabii ki pazarlamada ve pazarlamada ünlü kullanımlarında değişiklikler oldu. Herkesin ünlü olduğu bir dünyada ilişkiyi nasıl kurabiliriz tüketicilerimizle? Bunlara da çok dikkatli bakmamız gerekiyor, çok hızlı bir şekilde ilişki kurmamız gerekiyor.