5. Tarım teknolojisi tanımları ve süreçleri

Biraz güncel olarak kullanılan teknoloji tanımlarına değinmek istiyorum. Bunlardan bir tanesi akıllı teknolojiler; her şey akıllı hale gelmiş durumda. Akıllı cihazları kullanıyoruz, ancak akıllı teknoloji genel manasıyla ya sektörde kullanılmaya başlanmış ya da kullanılmak üzere olan ve daha önce sizin çok fazla kullanmadığınız, dikkat etmediğiniz özelliklere sahip cihazlar veya yenilikler olarak tanımlanıyor. Yine çok sık kullanılan bir kavram akıllı tarım, tarım 4.0 veya dijital tarım. Bu, bilgi ve veri teknolojilerinin tarım sistemlerini en iyiye götürmek ve optimize etmek amacıyla uygulanması anlamına geliyor. Ne işe yarıyor derseniz, doğru karar vermenizi sağlıyor. Daha önce belki geçmiş tecrübeniz ve bilginiz çerçevesinde ne kadar kimyasal, ilaç, gübre veya su kullanacağınızı belirliyordunuz. Ancak artık arka planda çalışan algoritmalar ve yazılımlar, akıllı tarım başlığı altında dijital tarım veya tarım 4.0 başlığıyla size doğru kararlar vermede destek olur hale gelmiş durumda.

Hassas tarım da alakalı bir kavram. Hassas tarım, belirli bir bölge veya ürün hakkında verinin yoğun olarak kullanıldığı yeni üretim ve yöntemleri içeriyor. Söylediğim gibi, vurgu yaptığım kavram hassas tarım, sensör teknolojileri ve bunların uygulamalarıyla üretim süreçlerini, büyüme koşullarını en iyi ve en ideale getirmek için kullanıldığında karşımıza çıkıyor. Diğer tanımlarda olduğu gibi, kaynak verimliliğini ve maliyet düşürmeyi hedefleyen uygulamalar şeklinde de görülüyor.

Bu teknolojilerden bahsediyorum, ancak aynı zamanda değer zincirine de vurgu yaptım. Değer zinciri, tarla veya çiftlikten başlayarak ürünün üretilmesi, yetiştirilmesi, hasat edilmesi veya hayvansal ürünlerin üretilmesiyle devam eden süreçleri içeriyor. Sonrasında bu ürünlerin işlenmesi, paketlenmesi, nakliyesi, dağıtımı toptan ve perakende kanallar aracılığıyla tüketiciye ulaşması aslında bütün bu farklı parçaları değer zinciri oluşturuyor. Peki, teknolojiler yoğun olarak nerede kullanılıyor? Elbette üretim tarafında teknolojinin en yoğun olarak kullanıldığı kısım. Az önce vurgu yaptığım hassas tarım başlığı altında özellikle girdi tedariğinde kısmen teknoloji kullanılıyor, ancak üretim ve hasat aşamalarında teknolojilerin yoğun bir şekilde kullanıldığını görüyoruz. Diğer takip eden aşamalarda da farklı teknoloji uygulamaları olduğunu görüyoruz, ancak tarımsal teknolojilerin ağırlıklı ve sıkça kullanıldığı kısım aslında üretim ve hasat uygulamaları şeklinde karşımıza çıkıyor.

Veriden bahsediyoruz, bu veri nasıl elde ediliyor? Az önce söylediğim gibi, bu verinin elde edilmesinde sensörler yoğun olarak kullanılıyor. Topraktaki veriyi takip etmek için mümkün olduğunca farklı iklim istasyonlarından hava hareketlerine ilişkin destek almak mümkün. Arazinin farklı bölgelerinden farklı şekillerde bilgi elde etmek, bitki veya hayvan bazında bilgiye sahip olmak, piyasa verilerine sahip olmak da mümkün. Bunların hepsi farklı kaynaklardan ve kanallardan elde edilen veriler haline geliyor. Şimdi bir de tabii ki bu işin yazılım boyutu var. Günümüzde sıkça kullanılan makine öğrenmesi, yapay zeka gibi kavramlar tarım sektöründe de artık yerini bulmaya başlamış durumda. İzlenebilirliğe yönelik biraz sonra detayına gireceğimiz blok zinciri teknolojileri de işin yazılım boyutunda yer alıyor. Bir de tabii ki donanım boyutu var. Yani fiziksel olarak insansız hava araçları, sensörlü cihazlar, iklim istasyonları gibi çeşitli teşhis ekipmanları vasıtasıyla işin donanım tarafında da teknolojileri kullanabiliyorsunuz.

Veri, yazılım ve donanımın kesiştiği noktada nesnelerin interneti (IoT) devreye giriyor. Birbirleriyle konuşan cihazlar size teknoloji vasıtasıyla iyileştirmelerin yapılmasını sağlayacak araçlar olarak karşımıza çıkıyor. Şimdi biraz da bu teknolojik çözümlerin neler olduğuna vurgu yapmak istiyorum. Piyasa bilgisine sıkça değindim. Yani piyasada üreticilerin karşı karşıya kaldıkları fiyatları öğrenmeniz, teknoloji vasıtasıyla mümkün. İklim verisine ulaşmanız, ya fiziksel tarlanızdaki ya da yakınınızdaki iklim meteoroloji istasyonlarıyla veya genel olarak hava durumunu takip eden internet sayfalarıyla, televizyon kanallarıyla mümkün. İyi tarım uygulamaları da önemli. Yani size ne kadar girdi kullandığınızı, o girdileri ne noktada nasıl kullandığınıza yönelik olarak bir bilgi aktarımı vasıtasıyla iyi tarıma yönelmeniz söz konusu olabiliyor. Bir de tabii üretici ile tedarikçi arasındaki bağlantıyı da iyileştirebiliyorsunuz. Yani daha fazla bilgiye eriştiğiniz zaman, neye ihtiyacınız olduğunu siz daha iyi biliyorsunuz. Girdi tedarikçisinin elindeki ürünlerin ne olduğunu daha iyi görüyorsunuz. Farklı bölgelerde, farklı ülkelerdeki uygulamaları görüyorsunuz. Yine daha fazla bilgi vasıtasıyla burada üretici ile tedarikçi arasındaki bağlantıyı da iyileştirebiliyorsunuz.

Kayıt ve izlenebilirliğe sıkça vurgu yapıyorum, çünkü bunun çıkış noktası tüketici. Yani tüketici masasına, sofrasına gelen ürünün nasıl üretildiğini bilmek istiyor. Dolayısıyla, girdileriniz ne kadar, kimyasal kullandığınız, ilaç kullandığınız, gübre kullandığınız veya hayvan yetiştirmede o hayvan ne kadar antibiyotik aldı, hayvan hangi ortamda yetişti, ne tür veterinerlik hizmeti aldı gibi tüm bunlar, hem tüketicinin talebini karşılamak için önemli, ama aynı zamanda sizin yapmış olduğunuz üretimin de kaydının tutulması, sürdürülebilir gıda üretiminde hangi girdiyi ne miktarda kullandığınızın bilinmesi açısından da önem arz ediyor. Şimdi bütün bunlar işin teknoloji tarafında farklı olarak nasıl geliştiğini bize anlatıyor. Ama çözüm tarafında, yani hep baştan beri vurgu yaptığım sorunlara ne tür çözümler üretecek, biraz onun üzerinde durabiliriz. Bunlardan bir tanesi elbette sizin katma değer üretmeniz. Katma değerin, az önce vurgu yaptım, sadece tarla ile çiftlik kapısıyla bitmemesi gerekiyor. Çünkü oraya kadar getirilen ürün, zaten tüketicinin ödediği fiyatın küçük bir kısmını oluşturuyor. Dolayısıyla, dünya hakkında daha fazla bilgi sahibi olduğunuzda, uygulamalar katma değerli ürünlerin neler olabileceğini ve siz bundan nasıl ek gelir elde edebileceğinizi öğrenebildiğiniz noktada, elbette gelirlerinizi arttırmanız söz konusu olabiliyor.

Tarım çok riskli bir sektör. Teknoloji, bu riski yönetme imkanı tanıyor. Yani o sensörlere, cihazlara ve iklim üzerinden toplanan bütün veriye sahip olduğunuz zaman, bütün bilgiye sahip olduğunuz zaman, riskinizi daha iyi yönetebilme imkanına kavuşmuş oluyorsunuz. Sürdürülebilirlik çok önemli, çünkü toprağınızı kötü kullandığınız zaman, hayvanlarınızı kötü yetiştirdiğiniz zaman, elbette bu size belki geçici olarak iyi bir kazanç sağlayacak, ama takip eden dönemlerde, takip eden senelerde de benzer kazançların ortaya çıkabilmesi için toprağınızı, suyunuzu, hayvanlarınızı çiftliğinizi sürdürülebilir bir şekilde devam ettirmeniz lazım. Üretiminizi bu şekilde yapmanız lazım. Dolayısıyla, yine teknolojinin ürettiği çözüm bunlara farklı açılımlar getirebiliyor. Maliyetlerden tasarruf etmek çok önemli. Gereğinden fazla su kullanımı, gereğinden fazla gübre kullanımı, gereğinden fazla zirai ilaç kullanımı maliyet tarafını şişiren unsurlar. Teknoloji, size bu girdileri ne kadar kullanmanız gerektiğinde çok kuvvetli önerilerde bulunuyor ve bunu takip ettiğiniz takdirde maliyet tarafında da önemli kazançlar elde etmeniz mümkün. Yine atıktan bahsettim, kayıplardan bahsettim. Yine teknoloji, size o atığı azaltmanın, kaybı azaltmanın, daha verimli şekilde üretim yapabilmenin imkanlarını sunuyor.