Uzman Görüşleri

Bilim adamları ve kamu sağlığı yetkilileri insan sağlığını tehdit eden riskleri birkaç bilimsel çalışmaya değil bu konuda yapılan çalışmalar ve kanıtlar bütününe dayandırarak değerlendirmektedir.

Bu alandaki kanıtlar alanın uzmanlarının katıldığı panellerde incelenmektedir. Biz Vodafone olarak cep telefonları, baz istasyonları ve sağlık hakkında uzmanların görüşlerini dikkate almaktayız. Özellikle de Dünya Sağlık Örgütü, Hollanda Sağlık Konseyi (HCN), İsveç Radyasyon Güvenliği Kurumu (SSM-eski İsveç Radyasyondan Korunma Kurumu) ve İngiltere Sağlık Koruma Ajansı (HPA) gibi ulusal ve uluslararası düzeyde tanınan sağlık kuruluşlarının desteklediği panellerde çıkan görüşleri göz önünde bulundurmaktayız.

2001'den bu yana dünya genelinde cep telefonları, baz istasyonları ve sağlık konusunda ciddi sayıda yapılmış uzman panelleri ve bu paneller sonucu yayınlanmış uzman görüşü bulunmaktadır. Bu sayfada 2006 yılından beri yayımlanan uzman görüşlerine yer verilmektedir. Konuyla ilgili uzman görüşlerinin listesine bu linkten ulaşabilirsiniz.

Mayıs 2011'de, Dünya Sağlık Örgütü bünyesinde uzman bir kuruluş olan Uluslararası Kanser Araştırmaları Ajansı'ndan (IARC) bir uzman grubu, radyo-televizyon yayını, mobil iletişim, mikrodalga ve radarların neden olduğu frekans dâhil olmak üzere radyo frekans sinyalleri hakkında bir tehlike değerlendirmesi yapmıştır.

IARC, radyo frekansı 2B Grubuna yani insan sağlığı açısından olası kanserojen maddeler sınıfına dâhil etmiştir. Bu sınıflandırmada dayanak, kablosuz telefon kullanımı nedeniyle beyin kanserine neden olan kötü huylu glioma tümörüne yakalanma riskinin artıp artmadığıdır. Bu konu ile ilgili tüm bulgular 2012 senesinde yayımlanacaktır. Dünya Sağlık Örgütü radyo frekans alanlarına maruziyetin sağlık üzerinde yaratabileceği potansiyel etkilere yönelik olarak bütün bilimsel kanıtların incelemesini temel alan bir risk değerlendirmesi yapacaktır. Bu değerlendirmede IARC sınıflandırması bir girdi olarak kullanılacaktır.

İyonize Olmayan Radyasyondan Korunma Komisyonu (ICNIRP) Dünya Sağlık Örgütü tarafından resmen tanınmış bir sivil toplum kuruluşudur ve radyo frekans alanlarına maruziyetin sınırlandırılması için kılavuzluk etmektedir. Komisyon'un 1998 kılavuz kurallarına bu linkten ulaşabilirsiniz. Detaylı bilgi icin ICNIRP web sitesine buradan ulaşabilirsiniz.

Uluslararası Kanser Araştırmaları Ajansı (IARC)

Dünya Sağlık Örgütü bünyesinde uzman bir kuruluş olan Uluslararası Kanser Araştırmaları Ajansı'ndan (IARC) bir uzman grubu, radyo-televizyon yayını, mobil iletilişim, mikrodalga ve radarların neden olduğu frekans dâhil olmak üzere radyo frekans sinyalleri hakkında yaptığı tehlike değerlendirmesini yayımlamıştır. Bu değerlendirmeye ulaşmak için tıklayabilirsiniz.

IARC, radyo frekansı 2B Grubuna yani insan sağlığı açısından olası kanserojen maddeler sınıfına dâhil etmiştir. Bu sınıflandırmada dayanak, kablosuz telefon kullanımı nedeniyle beyin kanserine neden olan kötü huylu glioma tümörüne yakalanma riskinin artıp artmadığıdır. Bu konu ile ilgili tüm bulgular 2012 senesinde yayımlanacaktır.

The Lancet Oncology dergisinin 12. Cilt, 7. Sayısında yayımlanan bir makalede IARC Çalışma Grubu aşağıdaki şekilde bir açıklama yapmıştır:

"Çalışma grubunun elde ettiği sonuca göre, kablosuz telefonlardan yayılan RF-EMF'e maruziyet ve glioma ve akustik nörinom arasında pozitif bağlantı baz alındığında, RF-EMF'in insan sağlığı açısından kanserojen olduğunu gösteren kanıtlar sınırlıdır. Çalışma grubundan birkaç üye eldeki delilleri yetersiz bulmuştur. Bu üyelerin görüşüne göre, yapılan iki vaka kontrol çalışması ve INTERPHONE isimli çalışma sonuçlarında maruziyet-tepki ilişkisi bulunmaması tutarsızlık yaratmaktadır ; Danimarkalıların yaptığı bir araştırmada [1] glioma ve akustik nörinomda bir artış gözlenmediği belirtilmiş ve şimdiye kadar glioma vakalarındaki trendler ile cep telefonu kullanımı trendleri arasında bir paralellik olduğu raporlanmamıştır."

"Çalışma Grubu, insanlar ve kobaylarda sınırlı delilin olmasına dayanarak RF-EMF'i olası kanserojen maddeler (2B Grubu) kategorisine dâhil etmiştir."

IARC sınırlandırmasında sadece uzun süreli yoğun cep telefonu kullanımı ile kanser arasında olası bir bağ olup olmadığı değerlendirilir, böyle bir bağın oluşması ihtimali üzerinde durulmaz. Bu olasılığı ve potansiyel riski anlamak için WHO daha geniş çaplı bir risk değerlendirmesi yapacaktır. Bu değerlendirmenin 2012 senesinde yayımlanması beklenmektedir. Söz konusu değerlendirmede IARC sınıflandırması ve ICNIRP'nin yaptığı çalışmalar dahil radyo frekans ve sağlık konusunda mevcut bütün bilimsel veriler göz önünde bulundurulacaktır. Bu değerlendirmeye göre Dünya Sağlık Örgütü, devletler ve kamu sağlığı yetkilileri gerekirse ayrıca tavsiyede bulunacaktır.

Konuyla ilgili Dünya Sağlık Örgütü'nün yayımladığı en güncel bilgi formu Haziran 2011'de yayımlanmıştır.İlgili dokumana ulaşmak için tıklayınız. Bu bilgi formunda da şimdiye kadar sağlık üzerinde cep telefonu kullanımının neden olduğu olumsuz hiçbir etkiye rastlanmadığı belirtilmiştir.

IARC sınıflandırması hakkında daha fazla bilgi almak için aşağıdaki websitelerini ziyaret edebilirsiniz:

IARC yazıları

[1] Schüz J, Jacobsen R, Olsen JH, Boice JD Jr, McLaughlin JK, Johansen C. Cellular telephone use and cancer risk: update of a nationwide Danish cohort. J Natl Cancer Inst 2006; 98: 1707–13.

Uluslararası arenada IRAC sınıflandırmasına gösterilen tepkiler

Dünya çapında sağlık yetkilileri IARC'ın yapmış olduğu sınıflandırma hakkında birtakım yorumlarda bulunmuştur. Aşağıda bu yorumların bir kısmına özet alarak yer verilmektedir:

Uluslararası İyonize Olmayan Radyasyondan Korunma Komisyonu (ICNIRP)

"Uluslararası İyonize Olmayan Radyasyondan Korunma Komisyonu (ICNIRP), Uluslararası Kanser Araştırmaları Ajansı'nın yapmış olduğu sınıflandırmayı tanımaktadır. Ancak, IARC'ın bu neticeye varmak için kullandığı argüman ve gerekçelerin açıklanmasını ilgiyle beklemektedir. ICNIRP, radyo frekansın diğer özelliklerinin yanı sıra olası kanserojen özelliklerinin de sağlık üzerinde neden olabileceği potansiyel etkiler konusunda bir inceleme yürütmektedir. Komisyon, radyo frekans maruziyetinin genel halk ve belli meslek grupları için sınırlandırılmasına yönelik kılavuz kurallarının güncellenmiş şeklini yayımlayacaktır. Bu son versiyonda IARC açıklamalarında yer alan bilgi tüm yönleriyle göz önünde bulundurulacaktır."

Avusturya Radyasyondan Korunma ve Nükleer Güvenlik Ajansı (ARPANSA)

"…ARPANSA yayımlanan raporu memnuniyetle karşılamakta ve IARC'nin yaptığı sınıflandırmanın ARPANSA tavsiyeleri ile uyumlu olduğuna dikkat çekmektedir. ARPANSA'nın tavsiyelerinde de cep telefonlarının neden olduğu elektromanyetik alan maruziyetinin azaltılması için herkes tarafından alınabilecek pratik önlemler yer almaktadır. Bu önlemlerin arasında görüşme süresinin sınırlandırılması, sabit hatlı telefonların tercih edilmesi, konuşmada hands free veya hoparlör opsiyonlarının tercih edilmesi, sesli arama yapmak yerine mesaj gönderilmesi gibi çözümler önerilmektedir. Cep telefonlarının çekim gücünün yüksek olduğu alanlarda kullanılması telefonun baz istasyonu ile iletişim kurabilmesi için daha az enerji harcamasını sağlar ve dolayısıyla maruziyet de azalmış olur. ARPANSA anne babaları, çocuklarının maruziyetini azaltmak için yukarıda belirtilen önlemlere teşvik etmesini tavsiye etmektedir. ARPANSA yapılan bu yeni sınıflandırmanın herhangi bir telaşa sebep verecek nitelikte olduğunu düşünmemektedir."

İrlanda Sağlık ve Çocuk Bakanlığı

"Bu bulgular ışığında, İrlanda Sağlık ve Çocuktan Sorumlu Bakan cep telefonu kullanan çocuk ve gençlerin cep telefonlarını sadece elzem durumlarda kullanmaları yönünde teşvik edilmesini tavsiye etmektedir. Cep telefonu ile uzun süre konuşmak elektromanyetik alan maruziyetini arttırabileceği için bütün aramalar mümkün olduğunca kısa tutulmalıdır. Bütün cep telefonu kullanıcıları daha az görüşme yaparak, görüşmelerin süresini kısaltarak, arama yapmak yerine mesaj göndererek, cep telefonlarını yalnızca sabit telefonların olmadığı durumlarda kullanarak, telefonu başa yakın tutmayı engelleyen "hands free" özelliğini tercih ederek, aktif durumdaki cep telefonlarını bele yakın bir yerde veya ceplerinde bulundurmamaya özen göstererek cep telefonundan kaynaklanan radyo frekansa olan maruziyetlerini azaltabilir. Cep telefonundan kaynaklanan kanser riski konusunda bilimsel açıdan bir kesinlik sağlanamaması nedeniyle, aralarında Almanya, Fransa, Avusturya, İngiltere ve Rusya'nın da bulunduğu pek çok ülkede özellikle çocukların cep telefonu kullanımı konusunda temkinli bir yaklaşım benimsenmiştir."

İngiltere Sağlık Koruma Ajansı (HPA)

"İngiltere Sağlık Ajansı bazı riskler olabileceğine dikkat çekmekle beraber cep telefonları ve kanser riski arasında bir bağlantı kurulabilmesi için daha yakın bir takip yapılması gerektiğini vurgulamaktadır. İngiltere Sağlık Ajansı cep telefonlarının uzun süreli ve sık kullanımı konusunda daha fazla araştırmalar yapılmasını desteklemektedir. HPA radyo dalgalarının sağlık üzerindeki etkileri konusunda araştırmalar yapmakta ve yapılan araştırmaları sürekli olarak incelemektedir. IARC'ın yaptığı sınıflandırma İngiltere Sağlık Koruma Ajansı'nın cep telefonu kullanımı konusunda daha önce yaptığı incelemelerve tavsiyeler ile örtüşmektedir. Ajans'ın görüşü uluslararası kurallarla belirlemiş seviyelerin altında radyo frekans maruziyetinden kaynaklı bir kanser riski olduğuna dair açık bir bilimsel kanıt olmadığı, ancak bu konuda bir olasılığın olduğu yönündedir. Sağlık Koruma Ajansı cep telefonu kullanımının şu an itibariyle bilmediğimiz uzun vadeli etkilerinin olması ihtimaline karşı temkinli davranmayı tavsiye etmektedir. Cep telefonlarının uzun vadede kansere neden olma ihtimali göz önünde bulundurularak, çocukların cep telefonlarını aşırı kullanmaması teşvik edilmelidir. Sağlık Koruma Ajansı okullarda veya benzeri kurumlarda kablosuz ağların kullanımının da bu sınıflandırma ile bağdaştığını belirtmektedir. Kablosuz cihazlardan yayılan radyo frekans cep telefonlarından yayılan radyo frekanstan çok daha az olup, bu konuda uluslararası kılavuz kurallara uyulmaktadır. Bu nedenle okullarda veya benzeri kurumlarda bu teknolojinin kullanılmaması için hiçbir sebep yoktur."

DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜNÜN TAVSİYELERİ

Dünya Sağlık Örgütü elektromanyetik alanlar ve kamu sağlığı konusunda kılavuz niteliğinde birçok bilgi formu yayımlamıştır.

Kısa ve uzun vadeli etkilerin düşünülmesi

Haziran 2011 tarihli bilgi formları, cep telefonu kullanımının uzun ve kısa vadeli etkileri dikkate alınarak hazırlanmıştır ve şu sonuca varılmıştır;

"Şimdiye kadar, cep telefonlarının sağlık üzerinde neden olduğu olumsuz bir etki tespit edilmemiştir."

Dünya Sağlık Örgütü'nün kısa vadeli etki ile ilgili açıklaması şu şekildedir:

"Cep telefonlarının mevcut kullanılma sıklığında, enerjinin en büyük kısmı cilt ve yüzeye yakın diğer dokular tarafından absorbe edilmekte bu da beyin ve vücudun diğer organları üzerinde kayda değmeyecek/önemsiz bir sıcaklık artışına neden olmaktadır."

"Şimdiye kadar yapılan araştırmalarda, doku ısınmasına yol açan düzeyin altında bir maruziyetin sağlık üzerinde olumsuz etkilere neden olduğunu gösteren tutarlı deliller tespit edilmemiştir. Ayrıca, araştırmalar elektromanyetik alanlar ile hastanın kendisi tarafında bildirilmiş semptomlar veya elektromanyetiğe aşırı hassasiyet arasında bir neden sonuç ilişkisi kurmayı mümkün kılmamaktadır."

Dünya Sağlık Örgütü'nün uzun vadeye ilişkin açıklaması ise şu şekildedir:

"Radyo frekans maruziyetinin uzun vadeli potansiyel riskleri üzerinde yapılan epidemiyolojik araştırmalar çoğunlukla beyin tümörleri ile cep telefonu kullanımı arasında bir bağ aramıştır. Ancak pek çok kanser vakasında teşhis tümöre neden olan etkileşimlerin ortaya çıkmasından ancak yıllar sonra konabildiği için ve de cep telefonları 1990'ların başına kadar çok fazla kullanılmadığı için, mevcut epidemiyolojik araştırmalarla sadece kısa vadede görülen kanser vakaları değerlendirilebilir. Bununla birlikte, hayvanlar üzerinde yapılan araştırmalar radyo frekans alanlarına uzun süre maruz kalma ile kanser riskinin artması arasında bir bağ olmadığını göstermektedir."

Söz konusu bilgi formunda INTERPHONE çalışmasına ait bulgulara da referans verilmiştir. INTERPHONE cep telefonlarının sağlık üzerindeki olası etkileri konusunda yürütülmüş önemli bir çalışmadır. Mayıs 2010'da yayımlanan çalışmada şu sonuca varılmıştır(çalışmaya ulaşmak için tıklayınız)

"13 farklı katılımcı ülkeden toplanan verilerin analizi neticesinde 10 yıldan fazla cep telefonu kullanımı ile glioma veya meningioma riskinin artışı arasında bir bağlantı tespit edilmemiştir."

Dünya Sağlık Örgütü bu çalışma ile ilgili olarak aşağıdaki açıklamada bulunmuştur:

"Beyin tümörlerinin artma riski olduğu tespit edilmese de, giderek artan cep telefonu kullanımına rağmen 15 yılı aşkın bir süre cep telefonu kullanımı konusunda elimizde veri bulunmayışı, cep telefonu kullanımı ile beyin kanseri riski hakkında daha fazla araştırma yapılmasını gerektirmektedir. Cep telefonlarının özellikle son zamanlarda daha genç nüfus tarafından çok kullanılması insanların cep telefonlarına maruz kalma sürelerini arttırmaktadır. Bu nedenle, Dünya Sağlık Örgütü genç kullanıcılar üzerine araştırmaların yapılmasını teşvik etmektedir. Cep telefonlarının çocuklar ve ergenlerin sağlığı üzerindeki etkileri konusunda pek çok çalışma tasarlanmaktadır."

Baz istasyonları ve kablosuz teknolojilerin etkilerini anlamak

Dünya Sağlık Örgütü'nün baz istasyonları ve kablosuz teknolojiler konusunda Mayıs 2006'da yayımladığı raporun sonucu şu şekildedir:

"Çok düşük maruziyet düzeyleri ve günümüze kadar yapılan araştırmaların sonuçları göz önünde bulundurulursa, baz istasyonlarından ve kablosuz şebekelerden yayılan zayıf RF sinyallerinin sağlık üzerinde olumsuz etkileri olduğu konusunda ikna edici bilimsel bir kanıt bulunmamaktadır."

Dünya Sağlık Örgütü'nün elde ettiği sonuçlar

"İyonize olmayan radyasyonun biyolojik etkileri ve tıbbi uygulamalar konusunda son 30 yılda yaklaşık 25.000 makale yayımlanmıştır. Daha fazla araştırma yapılmasına ihtiyaç olduğu yönündeki görüşlere rağmen, bu alandaki bilimsel birikim pek çok kimyasalla ilgili bilimsel birikime göre artık çok daha kapsamlıdır. Bilimsel literatürü derinlemesine bir incelemeye tabi tutan Dünya Sağlık Örgütü, mevcut kanıtların düşük düzeyde elektromanyetik alana maruz kalmanın sağlık açısından bir sonucu olduğunu teyit eder nitelikte olmadığını bildirmektedir. Ancak, radyo frekansın biyolojik etkileri konusunda hâlâ birtakım eksiklikler mevcuttur ve bu alanda daha fazla araştırma yapılmasına ihtiyaç vardır."