3. Tarım'da teknoloji'nin tarihsel gelişimi

Bu kadar teknolojiye vurgu yapıyoruz, aslında eğitimimizin ana başlığı dijitalleşme, özellikle tarım sektöründe dijital teknolojilerin etkisi üzerine odaklanmaktadır. Bu konunun tarihçesine bir göz atmak faydalı olabilir.

Yani, bugüne nasıl geldik ve hangi faktörler etkili oldu? Bu konular üzerinde biraz durmak istiyorum. Aslında bilgi çağı, 1800'lü yıllara kadar geri gidebilmektedir. 1800'lerden itibaren bilginin yoğun olarak kullanılmasıyla önce teknikler, ardından teknoloji ile verimlilik ve üretim artışı mümkün hale gelmiştir. Bugün mısırda 1800'lere göre 6 kat, buğdayda ise 4 kat daha verimliyiz. İşlenen arazilere baktığımızda, geçmiş 220 yıl ile karşılaştırıldığında mısır verimlerinin 6 kat, buğday verimlerinin 4 kat arttığını görüyoruz. Bu nasıl oluyor? Bunun gerçekleşebilmesi için çeşitli faktörlerin devreye girmesi gerekiyor. Kullanılan tohumların daha verimli hale gelmesi, gübre miktarlarının artması, zararlılara ve hastalıklara yönelik tasarlanmış tarım ilaçlarının kullanılması gibi faktörler bir araya geldiğinde verimlilik artışı sağlanmaktadır. Tabii ki, bu durumun bir de teknolojik boyutu bulunmaktadır.

Mekanizasyon hayatımıza girdi ve artık traktörler aracılığıyla daha önce insan gücü veya hayvan gücüyle yaptığımız işleri gerçekleştirebiliyoruz. Traktörlerin kapasitesi son yıllarda 10 kat artmış durumdadır. Artık daha küçük arazilerde de güçlü mekanizasyona ihtiyaç olmaksızın farklı mekanizasyon yöntemleri kullanabilirsiniz ve gerekli makine ve ekipmana erişim sağlayabilirsiniz. Tüm bunlar gerçekleşirken, üreticiye yüklenen görevler ve misyonlar da değişmeye başlamış durumdadır. Geçmişte bir üretici sadece bitkisel üretim mi yapıyordu, sadece hayvansal ürünler mi üretiyordu?

Ne yapıyorsa sadece o tarla, çiftlik, bağ veya bahçe ile sınırlı kalıyordu. Ancak şimdi bir çiftçiden daha fazlası beklenmektedir. Matematik, bilgisayar ve teknoloji bilgisi, ekonomi, işletme ve finans bilgisi gibi geniş bir yelpazede bilgiye sahip olmak gerekmektedir. Sadece uzman olduğunuz alanda, bitki yetiştirme, meyvecilik, hayvansal ürün yetiştirme veya hayvan bakımı gibi konularda bilgi sahibi olmak yeterli değildir. Artık bahsettiğim geniş yelpazede birçok alanda da uzman olmak zorunludur. Çünkü rekabet çok artmış durumdadır. Üreticilerin profilinin değişmesi ve tüketicinin taleplerinin değişmesi sonucunda, üretici sadece tarımsal üretimle ilgilenen bir kişi olmanın ötesinde farklı alanlarda da bilgi sahibi olmalıdır. Elbette burada teknoloji bir araç olarak kullanılmaktadır. Günümüzde bilgi iletişim teknolojileri, bilgisayar teknolojileri, yazılımlar ve donanımlar kullanarak mühendislik, matematik, finans, işletmecilik, tarımsal ve ziraat konularıyla ilgili detaylı bilgiye sahip olmak mümkündür.

Teknolojiye vurgu yapıyorum, artık günümüze gelebiliriz. Artık 2000'li yıllara geldiğimizde, yeni imkanların ve alternatiflerin hem fiziksel olarak hem de dijital olarak karşımıza çıktığını görüyoruz.

Bunlardan kuşkusuz en önemlilerinden biri internet. İnternet, hem bilgiye erişim amacıyla hem iletişim aracıyla hem de aslında topladığınız verinin kullanılması amacıyla kullanılan bir araçtır. Mobil teknolojiler çok gelişmeye başlamış durumda, on yıl öncesinde telefonlarımızla sadece arama yapabilir ve kısa mesaj gönderip alabilirken artık cep telefonları hayatımızın her aşamasında önemli bir parça haline gelmiş durumda. İşimizin sadece bilgi erişim tarafı değil, işimizi yapmamızda da cep telefonları çok faydalı.

Bunun yanı sıra tarım ve gıda sektörüne özel yazılımlar görmeye başlamış durumdayız. Bu yazılımlar o kadar hayatımızın içine girmiş durumda ki robotlara daha tanımsız üretime yönelik, hatta hayvan ürünlerini elde etmeye yönelik robotlarda dahi bu yazılımlar kullanılıyor. Süt sağma robotları var, bunun arka planında bu işin bir yazılım boyutu var ve insan elinin çıkartılarak üretimden tamamen teknoloji vasıtasıyla dijitalleşmiş ve robotlar tarafından gerçekleştirilen süt sağma operasyonlarını görüyoruz. Hatta aynı şekilde meyve hasadında kullanılan robotlar var, biber toplayan robotlar var, çilek toplayan robotlar var.

Bunlar günümüzde yaşanan gelişmelerden, Dijitalleşme ne işe yarıyor aslında sorunlar kısmında buna kısmen cevap vermeye çalıştım. Dijital teknolojiler vasıtasıyla öncelikle verimi arttırmayı hedefliyoruz. Katma değeri arttırmayı hedefliyoruz ve nihayet olarak da hem verim artacağı için katma değer de artınca üreticinin gelirlerinde bir artış söz konusu. Fiyatlardan bahsettim. Belirsizlik hepimiz için çok önemli bir faktör, o belirsizi azaltmada yine teknolojiyi kullanabiliyorsunuz. Nasıl oluyor bu? Bilgiye erişiminiz artıyor, yani kendi ürettiğiniz ürüne yönelik piyasada oluşan verileri takip ettiğiniz zaman, farklı bölgelerde size benzer üretim yapan üreticilerin ürünlerini hangi rakamdan sattıklarını öğrendiğinizde, hallerdeki fiyatı gördüğünüzde, perakende'deki fiyatı gördüğünüzde bütün bu fiyat bilgisine erişim daha fazla fiyat bilgisine sahip olmanız oynamayı azaltabiliyor. Atık çok önemli bir faktör, ne yazık ki tarım sektöründe üretilen ürünlerin tarladan tüketicinin sofrasına kadar geçen süreç boyunca yaklaşık 4/11 hatta 3/11 kayıp hale geliyor.

Yani bunlar doğrudan çöpe gidiyorlar. Dolayısıyla burada da teknoloji vasıtasıyla bu atığın azalması, kayıpların azalması söz konusu olabiliyor. Zamandan tasarruf ediyorsunuz. Zaman hepimiz için çok kritik. Neticede kısıtlı bir zamanımız var, teknoloji aslında bu zamanı daha iyi ve daha verimli kullanmanızı sağlıyor ve genel olarak hem fiziksel maliyetler tarafında hem de zaman tarafında teknoloji vasıtasıyla tasarrufa gitmeniz söz konusu olabiliyor. İklim değişikliğine vurgu yaptım, iklim değişikliği çok önemli. Hatta içinde bulunduğumuz coğrafya, iklim değişikliğinden en olumsuz etkilenebilecek bölgelerden bir tanesi. Dolayısıyla iklim şartlarını çok yakından takip ederek üretiminize yönelik hangi müdahaleyi hangi noktada yapmanız gerektiğinde yine teknoloji vasıtasıyla sağlamanız mümkün olabiliyor.

Tarımsal üretimin artık sadece tarla ve çiftlikle sınırlı kalmadığına vurgu yapmıştım, neden? Tüketiciler aslında burada belirleyici faktör. Tüketiciler daha sağlıklı gıdaya erişim istiyorlar, formda kalmak istiyorlar, sağlıklarını yakından takip ediyorlar. Bunun olabilmesi için aslında tarlanın veya sadece ürünün tarlada iken değil, tarlayı terk ettikten sonra da lojistik olarak nasıl bir süreç içerisinde bulunur, nasıl bir yolculukta bulunduğunu, nesnelerin interneti sayesinde sensörler aracılığıyla birbirine konuşan cihazlar sayesinde gerçekleştirmeniz mümkün. Bu sebeple aslında tedarik ve değer zincirini düşündüğünüz zaman teknoloji, bunun farklı noktalarında çok farklı iyileştirmeler yapabilir hale gelmiş durumda.