2. Tarım'da teknoloji ihtiyacı ve nedenleri

Tarım sektöründe yaşanan sorunlara değinmek istiyorum, çünkü "teknolojiyi kullanacağız" diyoruz, "teknoloji hayatımızın içinde" diyoruz. Ancak, acaba teknoloji bu bahsi geçen tarım sektörünün sorunlarına ne tür çözümler sunacak veya hangi noktalarda çözümler üretebilecek? Bu noktaları dikkatli bir şekilde incelememiz gerekiyor.

Öncelikle vurgu yaptığım gibi, tarımsal üretimde verim düşüktür ve katma değer de bunun paralelinde düşüktür. Bu durum, üretici gelirlerini olumsuz etkilemektedir. Yani, üretici ürünü tarlasından veya çiftliğinden çıkarıp kapısına getiriyor, ancak asıl katma değer ürünün tarladan ayrıldıktan sonra oluştuğu için üretici bu katma değerden yeterince faydalanamamakta ve gelir açısından olumsuz etkilenmektedir.

Diğer önemli bir etki, zararlılar ve hastalıkların son zamanlarda yaygınlaşmasıdır. İklim değişikliği de bu durumda önemli bir faktördür. Bir diğer gelişme ise küresel ticarette ortaya çıkan problemlerdir. Uluslararası ticareti etkileyen durumlar, 2018-2019'dan itibaren küresel olarak yaşanan değişikliklerle birlikte tarım sektöründe de köklü değişimlere yol açmış durumdadır.

Perakende sektörü değişiyor. Geçmişte üretimlerin büyük bir kısmı yakın çevrede gerçekleşirken, perakendenin büyümesiyle birlikte artık zincir marketlerinin neredeyse her yerde tüketiciye ulaşması ve tüketicilerin ürünleri doğrudan üreticiden değil marketlerden veya süpermarketlerden satın alması gibi bir değişim gözlenmektedir.

Makroekonomik gelişmeler de önemli bir faktördür. Her sektör gibi tarım sektörü de makroekonomik gelişmelerden etkilenmektedir. Döviz kurlarının durumu, makroekonomik değişkenler, istihdam ve enflasyon gibi faktörleri yakından takip etmek durumundayız. Türkiye tarımı, üretimin gerçekleşmesinde kullanılan girdilerin önemli bir kısmını ithal ettiği için kimyasal ve enerji gibi girdi maliyetleri gözlenmesi gereken noktalardır. Dolayısıyla, bu da Türkiye tarımının kırılgan olarak nitelendirilebilecek alanlarından biridir.

Son yıllarda üretim faaliyetleri, özellikle makroekonomi çerçevesinde, önemli ölçüde artmış durumdadır. Özellikle döviz kurlarındaki olumsuzluklar, maliyetlere büyük ölçüde yansımaktadır. 2020'den itibaren enerji maliyetleri ve elektrik maliyetleri de ön plana çıkmıştır. Tüm bu faktörlerle birlikte tarım sektörü, karşı karşıya olduğumuz olumsuz tablodan dolayı kırılganlık göstermektedir.

Bu gerçeklik altında, ne tür tehditlerle karşı karşıyayız ve bu tehditlere karşı nasıl hedefler belirleyebiliriz? Her işletmede olduğu gibi tarımsal bir işletme de gelirini artırmak isteyecektir. Bunu nasıl başarabilir? İki yönlü olarak gerçekleşebilir. Öncelikle maliyetleri düşürmek gerekmektedir. Kullandığınız girdilerde tasarruf sağlayabilirseniz, bu gelirinize olumlu yansıyacaktır. Diğer taraftan, sattığınız ürünün satış fiyatını takip ederek piyasadaki gelişmeleri, ürün fiyatlarının seyrini gözlemleyebilirsiniz. Bu da size olumlu bir şekilde geri dönüş sağlayabilir.

Az önce vurgu yaptığım gibi, tüketicilerin profilleri ve beklentileri değişmiştir. Tüketiciler, sofralarına gelen veya marketten aldıkları ürünlerin nasıl üretildiğini, yetiştirildiğini görmek istemektedirler. Bu da izlenebilirlik kavramını ön plana çıkarmaktadır. Bu konuyu daha sonra da ele alacağım. Tüm bunların ortak noktası ise bilgidir. Günümüzde bilgi, en değerli varlıklardan biridir. Artık bilgiye erişimimiz teknoloji sayesinde çok daha kolaydır. İnterneti, telefonları ve diğer iletişim araçlarını kullanarak ihtiyaç duyduğumuz bilgiye, hem üretici hem de tüketici olarak hızlıca ulaşabiliriz. Tüm bunlar, teknoloji sayesinde gerçekleşmektedir.

Teknolojinin bir diğer faydası, üreticilerin birbirleriyle iletişim kurabilmesidir. Artık üreticiler, kendi bölgesinde neler olduğunu, maliyetler, üretim yöntemleri, hastalıklar, zararlılar, girdi kullanımı, hava durumu gibi konuları sadece takip edebilmekle kalmayıp internet aracılığıyla Türkiye'nin her yerinde ve hatta dünyanın her yerinde diğer üreticilerin neler yaptığını takip edebilir ve bu bilgiye erişebilirler. Bu bilgi sadece üretimle sınırlı değildir, tarım işletmeleri de dahil olmak üzere diğer işletmelerin en önemli sorunlarından biri olan finansal erişim konusunda da bilgiyi kullanabilirsiniz. İnternete girerek, telefonla arayarak veya banka şubesine giderek bilgiye teknoloji aracılığıyla daha kolay erişebilirsiniz. Fiziksel olarak da erişim mümkündür.