İhbar Tazminatı Nedir ve Nasıl Alınır?

İş Kanunu Mevzuatında 4857 Sayılı İş Kanunu’nun 17. Maddesi ile ‘süreli fesih’ başlığında açıklanan ihbar tazminatı hem çalışana hem de işverene bazı yükümlülükler getiriyor. Peki, ihbar tazminatı ne demek, hangi durumlarda alınır, nasıl hesaplanır, ihbar tazminatının hesaplanmasında dikkat edilmesi gerekenler nelerdir? Bu yazımızda bu soruların yanıtlarını, ayrıca ihbar tazminatı şartları, süreleri ve hak ediş ile ilgili bilgileri ele alıyoruz.

İhbar Tazminatı Nedir?

İhbar tazminatı, iş kanunu mevzuatında çalışanlara verilen haklardan biri olarak belirtiliyor. Hem çalışanı hem de işvereni korumayı amaçlayan bu yasal düzenleme tarafların mağduriyet yaşamasını önlerken, çalışanları zor durumda bırakan ani işten çıkarmaların veya işvereni mağdur eden ani işten ayrılmaların önüne geçilmesine yardımcı oluyor.

Bu konuyu ele alan 4857 Sayılı İş Kanunu’nun 17. Maddesi’ne göre çalışan veya iş veren olan taraf, iş sözleşmesini feshetmek istediğinde bunu yazılı şekilde ve çalışma süresindeki bildirim sürelerine bağlı kalarak diğer tarafa bildirmek ile yükümlüdür. Bu bildirim şartına uymayan tarafın, bildirim süresine ilişkin ücret kadar tazminat ödemesi gerekiyor ve bu ödeme İhbar Tazminatı olarak adlandırılıyor.

Belirsiz süreli iş sözleşmelerinin feshinden önce, durumun karşı tarafa bildirilmesi gerekliliğini vurgulayan ihbar tazminatı, belirsiz süreli iş sözleşmesinin varlığı halinde kendiliğinden oluşuyor. Bir iş sözleşmesi, belirli bir süreye bağlı olarak yapılmadıysa, sözleşme belirsiz süreli kabul ediliyor. Bu kapsamda, iş sözleşmesini feshetmek isteyen taraf için karşı tarafa belirli bir süre öncesinden bildirimde bulunma zorunluluğu doğuyor. Bildirim sürelerine uyulmadığı halde ise bildirim süresine ilişkin ücret, İhbar Tazminatı altında ödeniyor.

İhbar Tazminat Şartları Nelerdir?

Peki, ihbar tazminatı hakkı ne zaman doğar? Çalışanın veya işverenin ödemekle yükümlü olduğu ihbar tazminatının hak edilmesi, belirli şartların yerine getirilmesini gerektiriyor. Aşağıda belirtilen şartların birlikte gerçekleşmesi durumunda ihbar tazminatı hak ediliyor:

• İşçi ve işveren arasında belirsiz süreli bir iş sözleşmesi olması
• İş sözleşmesi feshinin haklı bir nedene dayanmaması
• İş akdi feshinin kanunda öngörülen ihbar sürelerine uymaması

İhbar Tazminatı Ne Zaman Ödenir?

İhbar tazminatının ödenme zamanı tazminatı ödeyecek tarafın çalışan veya işveren olmasına bağlı olarak değişiyor. İş sözleşmesinin işveren tarafından ihbar sürelerine uyulmadan feshedilmesi durumunda ihbar tazminatının derhal ödenmesi gerekiyor. Yani, iş akdinin feshedilmesi ile ihbar tazminatı ödeniyor; işveren iş akdini derhal feshetmek istiyorsa, ihbar tazminatını aynı süre içinde o çalışana ödemesi gerekiyor. Öte yandan iş sözleşmesini, ihbar sürelerine uymadan çalışanın feshetmesi halinde ilgili kanun maddesinde “ihbar tazminatı ne zaman ödenir” sorusuna dair özel bir düzenleme bulunmuyor ve bu durumda Borçlar Kanunu uygulanıyor. Borçlar Kanunu’na göre işçinin tazminatını bildirimsiz fesih tarihinden itibaren ödemesi gerekiyor. İhbar tazminatı zaman aşımı süresi ise iş kanununda 5 yıl olarak belirtiliyor.

İhbar Tazminatı Hangi Durumlarda Alınır?

İhbar tazminatı belirsiz süreli bir iş sözleşmesinin haksız ve ihbar zamanına uyulmadan feshedilmesiyle söz konusu oluyor. Sözleşme feshi, haklı nedenlere dayanıyorsa, çalışanın veya işverenin iş feshi için geçerli nedenleri olduğundan ihbar tazminatı hak edilmiyor. İhbar tazminatının hak edildiği bazı durumlar arasında aşağıdakiler sayılabilir:

• İşveren tarafından haksız fesih: İşveren, çalışanın iş sözleşmesini disiplin suçu, performans düşüklüğü gibi geçerli bir neden olmaksızın feshederse, çalışan ihbar tazminatına hak kazanır.
• Çalışanın kendi isteğiyle istifa etmesi: İş ortamında mobbing gibi zorlu durumlar veya sağlığı tehdit eden risklerin olması gibi nedenlere bağlı olarak çalışan kendi isteğiyle istifa ettiğinde yaşadığı sorunu belgeleyebilirse ihbar tazminatı talep edebilir.
• İhtarlara uymama: Feshi gerektiren durumu karşı tarafa ihtar etmeden sözleşmeyi sona erdiren taraf (çalışan ya da işveren) ihbar tazminatına tabi olabilir.
• İhbar süresine uyulmaması: Uygun süre içinde bildirim yapılmamışsa bu durumda ihbar tazminatı talep edilebilir.
• Geçerli nedenlere dayanmayan fesihler: İş akdinin feshinde yasal ve geçerli bir sebep yoksa ve uygun süre içinde bildirim yapılmamışsa ihbar tazminatı söz konusu olur.

İhbar Tazminatı Alma Şartları Nelerdir?

Belli başlı bazı şartların varlığı halinde sözleşmeyi fesheden taraf karşı tarafa ihbar tazminatı ödeme yapma zorunluluğu altına giriyor. Çalışanın veya işverenin ihbar tazminatı alma şartları arasında aşağıdaki maddeler yer alıyor:

• Geçerli bir iş sözleşmesi olması
• İş sözleşmesinin belirsiz süreli olması
• Sözleşmesinin sürekli olması, örneğin en çok 30 gün süren işlerde ihbar tazminatı olmaz
• İşçi veya işverenin bir fesih beyanında bulunması
• Haklı nedenle derhal fesih olmaması
• Sözleşmenin karşı tarafa gerekli süre verilmeden feshedilmiş olması

Emeklilikte İhbar Tazminatı Alınır mı?

1475 Sayılı Yasa'nın 14. Maddesi ile belirtilen hükümler uyarınca emeklilik, muvazzaf askerlik, evlilik gibi nedenlerle iş sözleşmesinin feshedilmesi durumunda ihbar tazminatı talep hakkı bulunmuyor. Bu gibi durumlarda işveren de ihbar tazminatı talep edemiyor.

Ancak işçi emekli olduktan sonra aynı işyerinde çalışmaya devam ettiyse ve emekli olduğunda kıdem tazminatını aldıysa emeklilik sonrası çalışmaların yeni bir iş sözleşmesi niteliğinde olduğu kabul ediliyor, bu nedenle ihbar süresinin hesabında emeklilik sonrası çalışmanın dikkate alınması gerekiyor. (9.HD., E.2020/1580 K.2021/5099)

Hangi Durumlarda İhbar Tazminatı Alınamaz?

İş feshinin sonlandırılmasıyla ilgili bazı durumlarda ihbar tazminatı ödeme yükümlülüğü doğmuyor ve taraflar arasında herhangi bir tazminat talebi bulunmuyor. İhbar tazminatının ödenmediği başlıca durumlar şöyle:

• İşverenin veya çalışanın iş akdini sonlandırmak için haklı bir nedeni olması
• Belirli süreli iş sözleşmelerinin süresinin dolması
• Deneme süresi içinde iş sözleşmesinin feshedilmesi
• Çalışanın haklı bir neden olmasa dahi ihbar süresine uyarak istifa etmesi

İhbar Tazminatı Süreleri

İhbar süresi, taraflardan birinin iş sözleşmesini feshetmesi durumunda çalışan veya işverenin karşı tarafa önceden bildirimde bulunması gereken süreyi ifade ediyor. Bu süreler, 4857 Sayılı İş Kanunu’nun 17. Maddesi ile belirleniyor ve çalışanın çalışma süresine göre kademeli olarak artıyor. İhbar tazminatı da çalışanın kıdemine ve aldığı ücrete göre hesaplanıyor.

İhbar Tazminatı Nasıl Hesaplanır?

Taraflardan biri ihbar tazminatına hak kazandığında veya ihbar tazminatı ödeme yükümlülüğü altına girdiğinde alınacak veya ödenecek ihbar tazminatı neye göre hesaplanır?

İhbar tazminatı hesabı, fesih tarihindeki ücretler üzerinden yapılıyor. Hesaplama için ise şu formül kullanılıyor:

İhbar Tazminatı= (ihbar süresi) x (kıdem tazminatına esas tutulan 1 günlük ücret)

• Çalışanın aylık brüt maaşı ve çalışma süresince aldığı tüm yan haklar (yol yardımı, yemek parası, ikramiye vb.) toplanıyor.
• Aylık brüt maaş, 30 güne bölünerek günlük brüt ücret bulunuyor.
• İş görenin kıdemine göre 2, 4, 6 veya 8 haftalık ihbar süresi belirleniyor.
• Günlük brüt ücret, belirlenen ihbar süresinin gün sayısı ile çarpılarak toplam ihbar tazminatı hesaplanıyor.

Örneğin aylık brüt kazancı 90 bin TL olan ve 4 yıllık kıdeme sahip İş Kanunu’na göre çalışan bir çalışanın ihbar tazminatı hesaplaması aşağıdaki şekilde yapılıyor:

1 günlük giydirilmiş brüt ücret = 90.000 : 30 = 3.000 TL

Kıdeme göre 8 haftalık ihbar süresi: 8 x 7 =56 gün

Brüt ihbar tazminatı =56 x 3.000 = 168.000 TL

Brüt tutar üzerinden ayrı ayrı gelir vergisi ve damga vergisi kesintisi yapıldığında ise net ihbar tazminatına ulaşılıyor.

İhbar Tazminatının Hesaplanmasında Dikkat Edilmesi Gerekenler

İhbar Süresi Ücreti

İhbar tazminatının en temel bileşeni, işçinin çalıştığı süreye göre belirlenen ihbar süresi ücretini içeriyor. İş akdinin feshi sırasında taraflar önceden bildirimde bulunmadıkları takdirde, bu süre kadar ücret ödenmesi gerekiyor.

Çalışma Süresine Göre Belirlenen Tutar

Çalışanın çalışma süresine bağlı olarak belirlenen ihbar süreleri bulunuyor. Çalışanın günlük brüt ücreti, belirlenen ihbar süresinin gün sayısı ile çarpılarak toplam ihbar tazminatı hesaplanıyor.

- 6 aya kadar olan hizmetlerde: 2 hafta (14 gün)

- 6 ay ve 1,5 yıl arası hizmetlerde: 4 hafta (28 gün)

- 1,5 yıl ve 3 yıl arası hizmetlerde: 6 hafta (42 gün)

- 3 yıldan uzun süren hizmetlerde: 8 hafta (56 gün)

Yan Haklar

İhbar süresi içerisinde hak kazanılan yan hakların da (örneğin, primler, yemek yardımı, yol masrafları vb.) hesaplamaya dahil edilmesi gerekiyor.

Hukuki Giderler

Taraflardan biri karşı tarafa karşı dava açtığında ortaya çıkan hukuki giderler de duruma göre talep edilebiliyor.

Ödeme

İhbar tazminatının, ihbar süresine uyulmaması durumunda peşin yani nakdi olarak ödenmesi zorunluluğu bulunuyor. Bununla birlikte, işveren, bildirim süresine ait ücreti peşin ödeyerek iş sözleşmesini hemen sona erdirebiliyor; bu peşin ödeme olanağı, sadece işverene tanınıyor.

İşinizi Kolayca Yönetmenizi Sağlayacak Çözümleri Keşfedin!

İşletmenizi destekleyecek doğru çözümleri bulmak ve verimliliğinizi artırmak için Vodafone Business uzmanlığından faydalanabilirsiniz.

Vodafone Business İş İnterneti: İş Sürekliliğinizi Yüksek Kalitede Bağlantı ile Güvence Altına Alın

Vodafone Business’ın iş interneti çözümleri ve erişim hizmetleriyle işlerinizi büyütebilir, şirketinizin ihtiyacına yönelik bağlantı çözümüyle iş sürekliliğinizi sağlayarak verimliliğinizi artırabilirsiniz.

İş İnterneti çözümleri kapsamında sunduğumuz Uydu İnterneti ve Metro Ethernet, kesintisiz iletişim ve veri transferi için ihtiyaç duyduğunuz desteği sağlıyor. Yoğun kullanımdan kaynaklanan yavaşlama ya da afet, yangın gibi kriz durumlarında, kesintisiz iletişim ve veri transferi ile işletmenize güç kazandıracak ve en kritik zamanlarda dahi iş sürekliliğinizi Metro Ethernet ile koruyabilirsiniz.

Yüksek indirme ve yükleme hızı, yüksek kaliteli genişbant ağ erişimi, kurulumunda altyapı maliyeti gerektirmemesi ve kurulumun birkaç günde tamamlanabilmesi gibi avantajlar sunan Uydu İnterneti çözümünden de işletmenizin ihtiyaçlarına en uygun yanıtı sunan paketi seçerek hemen kullanmaya başlayabilirsiniz.

Vodafone Business İş ve Süreç Yönetimi: İş akışınızı güçlendirin, en iyi şekilde yönetin ve iyileştirin

Vodafone Business İş ve Süreç Yönetimi ile işletmenizin tüm süreçlerini kolayca yönetin! İş ve Süreç Yönetimi çözümleri sayesinde dijitale taşınan süreçler maliyetleri düşürüyor, süreç takibini hızlandırıyor, aynı zamanda iş gücü ve zaman tasarrufları sağlıyor.

• Akıllı Ekip Takip ile saha ekiplerinizi cep telefonunuzdan anlık olarak yönetin.
• Akıllı Süreç Yönetimi ile operasyonlarınızın hızını artırın ve zamandan tasarruf edin.
• Microsoft 365 İş Paketleri ile verimli çalışmanın yeni yollarını keşfedin.
• Ön Muhasebe & E-Dönüşüm çözümleri ile muhasebe ve fatura işlemlerinizi dijitale taşıyın.

Vodafone Business Veri Kurtarma ve Yedekleme Hizmetleri: İş Sürekliliğini Güvence Altına Almanın Yolu

Veri kayıplarını önleyerek iş sürekliliğini güvence altına almak ve hızla büyümek isteyen işletmeler, Vodafone Business’in veri kurtarma ve yedekleme hizmetleri ile düşük maliyet, esnek altyapı ve hızlı kurulum olanaklarından yararlanarak önemli avantajlar elde edebiliyor. Müşteri yönetim platformu, fatura bilgileri, stok yönetimi gibi hassas verilerini hiçbir manuel işlem gerekmeden uzaktan yedekleyebiliyorlar. Güvenli merkezlerde depolanan kritik verilere, istedikleri anda ulaşarak veri kurtarma operasyonlarını sorunsuz bir şekilde yürütebiliyor; alanında uzman teknik ekiplerden 7/24 destek ve yardım alma imkânı sayesinde, dijital verilerini her türlü aksiliğe ve felakete karşı kesintisiz olarak koruyabiliyorlar. Kazanılan iş sürekliliği ve esneklik operasyonların ve kurumsal başarının sürdürülebilirliğine katkıda bulunuyor.