2023'te Dünya Genelinde Hava Kalitesi Düşmeye Devam Etti

Dünya Genelinde Hava Kalitesinin Son Durumu

Dünyada yalnızca 7 ülke, Dünya Sağlık Örgütü’nün 2023’te önerdiği hava kalitesi standartlarını yakalayabildi.

İsviçre merkezli hava kalitesi kuruluşu IQAir, yıllık Dünya Hava Kalitesi Raporu’nu Mart ayında yayınladı. Bu sene 6.’sı yayınlanan yıllık rapor için 134 ülke, bölge ve bölgedeki 8 bine yakın lokasyondaki 30 binden fazla hava kalitesi izleme istasyonundan elde edilen veriler IQAir'in hava kalitesi bilim adamları tarafından analiz edildi.

2023 Dünya Hava Kalitesi Raporu’ndan öne çıkan bulgulardan bazıları şöyle:

• Sadece 7 ülkedeki hava kalitesi DSÖ'nün (Dünya Sağlık Örgütü-WHO) yıllık PM2.5 kılavuzuna (yıllık ortalama 5 µg/m3 veya daha az) uygun oldu. Bu ülkeler Avustralya, Estonya, Finlandiya, Grenada, İzlanda, Mauritius ve Yeni Zelanda olarak sıralanıyor.
• Bangladeş, 2023'te dünyanın en kirli havasına sahip ülkesi oldu ve 79,9 µg/m3 olan hava kirliliği seviyelerinin, tavsiye edilen yıllık güvenli seviyeden 15 kat daha yüksek olduğu belirlendi. 2023'te hava kirliliği en yüksek diğer ilk dört ülke şunlar oldu:
• Pakistan (73,7 µg/m3), güvenli seviyeden 14 kat daha yüksek
• Hindistan (54,4 µg/m3) güvenli seviyeden 10 kat daha yüksek
• Tacikistan (49,0 µg/m3) güvenli seviyeden 9 kat daha yüksek
• Burkina Faso (46,6 µg/m3), güvenli seviyeden 9 kat daha yüksek
• 134 ülke ve bölgeden toplam 124'ü ( yüzde 92,5) DSÖ'nün yıllık PM2,5 kılavuz değeri olan 5 µg/m3'ü aştı.
• Dünyanın en kirli havasına sahip on şehri Orta ve Güney Asya’da yer aldı. Bu şehirlerden dördü Hindistan’da bulunuyor.
• ABD'nin en kirli büyük şehri Ohio'nun Columbus şehri Beloit; Nevada’nın Las Vegas şehri ise ABD'nin en temiz büyük şehri olarak belirlendi.
• Raporun tarihinde ilk kez Kanada, Kuzey Amerika'nın en kirli havası olan ülkesi oldu.

PM2.5 Nedir?

Hava kalitesi ölçümlerinde en yaygın olarak kullanılan birim PM2.5, çapı 2,5 mikrometreden (insan saçı çapının yaklaşık yüzde 3'ü) daha küçük olan atmosferik partikül maddeyi ifade ediyor. Erken ölüm, kalp veya akciğer hastalıkları, akut ve kronik bronşit, astım atakları ve diğer solunum semptomların yönelik araştırmalar, PM2.5'in insan sağlığı için ciddi bir risk oluşturduğunu gösteriyor.

IQAir raporu, hava kirliliği seviyelerinin dünyanın hemen her yerinde güvenli değerleri aştığını ve dünya çapında 10 kişiden en az 9'unun düşük hava kalitesine sahip yerlerde yaşadığını gösteren önceki DSÖ verilerini doğruluyor. PM2,5 her yıl dünya çapında yaklaşık 7 milyon ölümle ilişkili ve ortalama bir insanın ortalama yaşam beklentisinin yaklaşık 2,3 yılını, yani toplamda 17,8 milyar yılını kaybetmesine neden oluyor.

Geçen yıl yapılan başka bir araştırma da dört Güney Asya ülkesinde (Bangladeş, Hindistan, Nepal ve Pakistan) yaşayan insanların hava kirliliği nedeniyle hayatlarının ortalama beş yılını kaybetmesinin beklendiğine işaret ediyor. Chicago Üniversitesi Enerji Politikası Enstitüsü (EPIC) tarafından yürütülen analiz, Güney Asya'daki partikül kirliliğinin 2013'ten 2021'e kadar yüzde 9,7 oranında arttığını ve bu durumun bölge sakinlerinin yaşam beklentisinin 6 ay daha kısalmasına katkıda bulunduğunu ortaya çıkardı. EPIC araştırması aynı zamanda Sahra Altı Afrika ve Güney Asya bölgelerinde yaşayan insanların dış mekan hava kirliliğinden ölme olasılığının önemli ölçüde daha yüksek olduğunu ve ölüm oranlarının Avrupa ve Kuzey Amerika'ya kıyasla yaklaşık 100 kat daha fazla olduğunu ortaya çıkardı.

İklim değişikliği ile hava kirliliği arasındaki bağlantı yadsınamaz

IQAir Global CEO'su Frank Hammes “Temiz, sağlıklı ve sürdürülebilir bir çevre evrensel bir insan hakkıdır. Dünyanın pek çok yerinde hava kalitesi verilerinin bulunmaması, kararlı eylemleri geciktiriyor ve insanların gereksiz acı çekmesine neden oluyor” derken Greenpeace Kıdemli Hava Kalitesi Bilimcisi Aidan Farrow da şu sözleri ifade ediyor: “IQAir'in yıllık raporu, devam eden hava kirliliği krizinin uluslararası doğasını ve adaletsiz sonuçlarını gösteriyor. Kaynakların yetersiz olduğu yerlerde hava kalitesini izlemek, sınır ötesi bulanıklığın nedenlerini yönetmek ve bir enerji kaynağı olarak yanmaya bağımlılığımızı azaltmak için yerel, ulusal ve uluslararası çabaya acilen ihtiyaç var.”