Neuralink: Elon Musk’ın Beyin Teknolojisi Dünyayı Değiştirebilir mi?

“Neuralink’in doğrudan görsel kortekse bağlanmasıyla, tamamen görme engelli kişiler bile yeniden görebilecek.”

Elon Musk, Neuralink sayesinde tamamen görme engelli kişilerin bile yeniden görebileceğini belirttiği X mesajında şu açıklamayı yaptı: “Bilgisayar görüşü başlangıçta ilk bilgisayar grafikleri gibi sınırlı olacak, ancak zaman içinde en iyi insan gözünü geçecek.”

Elon Musk’ın nöroteknoloji şirketi Neuralink şirketi ilk kablosuz beyin çipini 2024’te bir insana başarıyla yerleştirmişti. Geçirdiği bir kaza sonucu omuzlarından aşağısı felç olan 29 yaşındaki Noland Arbaugh, beynine yerleştirilen çip sayesinde sadece düşünerek bir bilgisayar faresini kontrol etti; fareyle internette gezinebildi ve satranç gibi çevrimiçi oyunlar oynayabildi.

Bu ilk deneyimden bugüne geçen bir yılda Neuralink tarafında önemli gelişmeler oldu. En güncel gelişmelerden bazıları şöyle: Neuralink'in, şiddetli konuşma bozukluğu olan bireyler için iletişimi geri kazandırmak amacıyla geliştirdiği cihaz için ABD Gıda ve İlaç Dairesi'nden (FDA) "çığır açan" etiketini aldı. Şirket, cihazın amiyotrofik lateral skleroz (ALS), felç, omurilik yaralanması, serebral palsi, multipl skleroz ve diğer nörolojik rahatsızlıklardan etkilenenlere yardımcı olacağı açıklamasını yaptı. Öte yandan, Nisan ayında Neuralink, beyin çipi arayüzünü (BCI) resmi olarak üçüncü bir insan hastaya yerleştirdi ve söz konusu kişi kısa bir süre önce, yapay zekayı kullanarak harici cihazların kontrolünü ele geçirme ve konuşma yeteneğini yeniden kazanma deneyimlerini ayrıntılarıyla anlatan bir video paylaştı.

Neuralink, önümüzdeki yıllar için iddialı planlara sahip. Musk'ın daha önce yaptığı bir paylaşıma göre, 2026 yılına kadar insan hastalara toplam 1.000’den fazla Neuralink implantı yerleştirilebilir. Elon Musk, bu teknolojinin uzun vadede insanlığı kurtarabileceğini söylemişti. Peki, bu gerçekten mümkün mü? BBC’de yayınlanan haberde de belirtildiği gibi beyin dokusuna elektrotlar yerleştirmek aslında yeni bir şey değil. 1960'larda ve 70'lerde kedilerde saldırgan davranışları tetiklemek ya da bastırmak için elektrik stimülasyonu kullanıldı. 2000'li yılların başında maymunlar sadece düşüncelerini kullanarak bir bilgisayar ekranında imleci hareket ettirecek şekilde eğitiliyordu. Londra'da King's College Üniversitesi'nde aktif implant edilebilir tıbbi cihazlar profesörü olan Anne Vanhoestenberghe, “Bu yeni bir şey değil, ama implant edilebilir teknolojinin olgunlaşması ve şirketlerin bulmacanın tüm parçalarına sahip olduğu ve bunları bir araya getirmeye başlayabileceği bir aşamaya ulaşması uzun zaman alıyor” diyor.

Öncelikli hedef felç ve karmaşık nörolojik sorunların tedavisine odaklanmak

İnsan beyni, sinapslarla birbirine bağlanan sinir hücreleri olan yaklaşık 86 milyar nörona (sinir hücresi) sahip. Hareket, duyu ya da düşünme anında, küçük bir elektriksel dürtü üretiliyor ve hızla bir nörondan diğerine gönderiliyor. Bilim insanları bu sinyallerin bazılarını tespit edebilen cihazlar geliştirdiler; bunlar için ya kafaya yerleştirilen bir başlık ya da beynin içine yerleştirilen kablolar kullanıldı. Beyin-bilgisayar arayüzü (BCI) olarak bilinen bu teknoloji, milyonlarca dolarlık araştırma fonunun şu anda yöneldiği alan gibi görünüyor. Bu teknolojiyi rafine hale getirerek ticarileştirmeye çalışan şirket ve üniversitelerin sayısı giderek artıyor. Neuralink de bunlardan biri ve başlangıç hedefi felç ve karmaşık nörolojik sorunların tedavisine odaklanmak. Neuralink'in madeni para büyüklüğündeki cihazı, nöron aktivitesini okuyabilen ve bir alıcı üniteye kablosuz bir sinyal gönderebilen mikroskobik tellerle kafatasına yerleştiriliyor. Şirket domuzlarda denemeler yaptı ve maymunların video oyunu Pong'un basit bir versiyonunu oynayabildiğini duyurdu.

“Beyin ve omurilik yaralanmaları Neuralink için sadece ilk adım.”

Elon Musk'a göre beyin ve omurilik yaralanmalarını "çözmek" Neuralink için sadece ilk adım. Daha uzun vadeli hedef ise "tür düzeyinde önemli" olarak tanımladığı "insan/yapay zeka ortak yaşamı” olurken asıl önemli olan ise beyinden gelen sinyalleri çok daha yüksek bir doğrulukla yorumlayabilen veya tercüme edebilen bir sistem geliştirmek. Bu gerçekleşirse insanlar bilgisayarlar ve diğer elektronik cihazlarla bugün anlaşılması zor görünen bir şekilde iletişim kurabilir.

Düşüncelerinizle paket servis siparişi verebileceğinizi, internette arama yapabileceğinizi ya da sadece düşünerek kafanızın içinde bir dili diğerine çevirebileceğinizi hayal edin. Musk, cihazının insanların bir telefon ya da bilgisayarla hızlı iletişim kurmasını sağlayabileceği bir gelecekten bahsetmişti.

Bu konuya daha şüpheci yaklaşan Profesör Vanhoestenberghe ise, "Şu anda, bir tüketicinin invaziv cerrahi riskini göze alabileceği bir uygulama görmekte zorlanıyorum" diyor ve “Kendinize sormalısınız, telefonunuzdan pizza sipariş edebilmek için beyin ameliyatı riskini göze alır mıydınız?” diye soruyor. Vanhoestenberghe bunun yerine, ilk kitlesel ticari kullanımlarının tedaviye dirençli depresyon, bunama ve hatta bazı uyku bozuklukları gibi sorunların üstesinden gelmek için beyni uyarmak olabileceğini düşünüyor.

Cardiff Üniversitesi Psikoloji Fakültesi'nde görevli Dr. Dean Burnett ise Neuralink'in yaygın kullanılan bir tüketici ürünü haline gelmesinin önünde bazı engeller olduğunu söylüyor: “Herkesin beyni farklı. Herkese uyan ve aynı şeyi yapan tek bir çip olamaz. Bunun çok titiz bir süreç olması gerekiyor. Teknoloji ilerliyor, yani her beş yılda bir yeni bir çip almanız mı gerekecek?”

Bu alandaki hemen her uzman, bu tür ileri teknolojilerin herhangi bir beyin cerrahı üzerinden kullanıma girmesi için onlarca yıl gerektiği konusunda hemfikir. Elon Musk da nihai amacın paket servis siparişini hızlandırmak değil, geçmişte “varoluşsal bir tehdit” olarak tanımladığı yapay zekanın risklerinden insanlığı daha iyi korumak olduğunu belirtiyor. İnsan ve bilgisayar beyinlerini daha iyi birleştirme yoluyla, bir tür olarak insanın "geride kalma" olasılığının daha az olduğunu savunuyor ve “Yüksek bant genişliğine sahip bir beyin-makine arayüzü ile aslında yola devam edebiliriz” diyor.