Bu ‘yılan robot’ okyanus tabanındaki boru hatlarını tamir edebiliyor

Derin deniz petrol ve gaz endüstrisi, bakım gerektiren geniş ve maliyetli bir altyapıya sahiptir. Kuyuların, diğer ekipmanların ve binlerce kilometre uzunluğundaki boru hatlarının kurulması, incelenmesi ve onarılması gerekir.

Günümüzde işi daha güvenli, daha ucuz ve daha az kirletici hâle getirebilecek son teknoloji su altı drone’ları ve robotlar geliştiriliyor.

Bunlardan biri, her iki ucunda sensörler ve bir kamera bulunan, altı metre uzunluğunda, yılana benzeyen bir robot olan Eelume. 500 metre derinliğe kadar bir kenetlenme istasyonunda yüzeye çıkarılmadan altı ay süreyle tutulabiliyor.

Kendinden tahrikli robot, şarj olmak için istasyonuna dönme ihtiyacı duymadan 20 kilometreye kadar yol gidebiliyor. Ayrıca farklı görevler için parça değişimi de yapabiliyor: Su altı vanalarını çalıştırmaya yönelik araçlar ve yabancı organik maddeler ile tortuları gidermeye yarayan temizleme fırçaları gibi.

Birçok derin su kuyusu ve boru hattı sistemindeki bakım çalışmaları hâlihazırda zaten insansız araçlar tarafından gerçekleştiriliyor. Ancak bu araçların genellikle tam mürettebatlı bir gemiyle açık deniz sahasına nakledilmesi ve ardından yüzey gemisinden uzaktan çalıştırılması gerekiyor. Robotu geliştiren Eelume Subsea Intervention’ın teknoloji sorumlusu Pål Liljebäck’a göre bunun günlük maliyeti 100.000 dolara kadar varabiliyor.

Norveç’in Trondheim kentinde bulunan şirket, Norveç Bilim ve Teknoloji Üniversitesi’nden ayrılarak kuruldu. Liljebäck, "robotun kenetlenme istasyonunda yaşayan bir su altı sakini haline gelmesi sağlanarak, herhangi bir zamanda inceleme ve müdahale görevleri yapmak için harekete geçirilebileceğini ve böylece maliyetli yüzey gemilerine olan ihtiyacı azaltabileceğini" söylüyor.

Karadaki bir kontrol odasından atanan görevler üzerinde otonom olarak çalışabilen Eelume, video ve veri de gönderebiliyor. Yılan benzeri tasarımı, dar alanlarda çalışmasına ve güçlü akıntılarda yerinde kalmak için gövdesini oynatmasına izin veriyor. Denizin altında kenetlenmesi, okyanus yüzeyindeki koşullar ne olursa olsun konuşlandırılmasını mümkün kılıyor.

Su altı devrimi

Analistlere göre küresel su altı robotik pazarının 2025 yılında yaklaşık 7 milyar dolar değerine ulaşması bekleniyor ve başka şirketler de yeni derin deniz drone ve robot teknolojilerini ticarileştirme sürecinde.

Bir İtalyan petrol sahası hizmetleri şirketi olan Saipem (SAPMY), inşaat ve bakım çalışmaları için 3.000 metreye kadar dalabilen Hydrone-R su altı drone’unu yarattı. ABD’li girişim şirketi Houston Mechatronics, uzaktan çalıştırılabilen veya otonom olarak çalışabilen bir su altı robot aracı olan Aquanaut’u geliştirirken; İsveç’in Saab Seaeye Falcon aracı da şimdiden Şili’nin balık çiftliklerinde denetimler yapmak için kullanılıyor.

Norveçli petrol şirketi Equinor, Eelume’un ilk yatırımcılarındandı. Equinor’un başmühendisi Pål Atle Solheimsnes, CNN Business’a, "Eelume bakım ve onarım yapmak için daha ucuz bir yöntem kullanarak maliyetlerimizi düşürecek. Böylece çalışanlarımızı açık denizde tehlikeli koşullarda çalıştırmak yerine, karadaki bir kontrol odasında görevlendirebiliriz."  dedi.
Petrol ve gaz endüstrilerinin iklim değişikliğinde büyük rol oynamasının yanı sıra, derin su araştırmaları da deniz ortamına zarar verebilir. Ancak Atle, Eelume’un çevresel faydaları olabileceğini söylüyor." Dizel yakan yüzey gemileri çok fazla CO2 yayar, ancak Eelume gibi robotlar neredeyse hiçbir şey yaymıyor."

Eelume Subsea Intervention ve Equinor, bu yılın sonlarında Åsgard petrol ve gaz sahasında deniz tabanında son testleri gerçekleştirecek. Eelume, önümüzdeki yıl ilk yılan robotlarını konuşlandırmayı beklediğini ve 2027 yılına kadar dünya genelinde 50 okyanusa ulaşmayı umduğunu söylüyor.

Adrian Lydon, CNN Business  |  Trondheim, Norveç (CNN Business)